Joker: Η ταινία, η καταγγελία και η ανατροπή του καπιταλισμού…

του Απόστολου Αρβανιτάκη

Πρέπει να πλέει κανείς σε ωκεανούς ιδεολογημάτων για να βλέπει στο Joker οτιδήποτε που να δηλώνει κάτι πέρα από ένα ξώφαλτσο σχόλιο για τον καπιταλισμό.
Και επειδή τα ιδεολογήματα αγαπούν το αφηρημένο και το γενικό, έχουν την ιδιότητα να ανακαλύπτουν βάθος εκεί όπου υπάρχει μόνο μια αβάσταχτη ρηχότητα.

Τι μας λέει η ταινία; Ότι ο καπιταλισμός γενικά είναι κακός. Ότι δημιουργεί προβληματικούς ανθρώπους, και αυτούς που έχουν ήδη πρόβλημα τους κλείνει στα ψυχιατρεία. Χαίρω πολύ!!! Κι αυτό φτάνει για να ντυθεί η νέα εκδοχή της ζωής του ήρωα με έναν μανδύα συμπάθειας, αφού η αφηρημενάδα μπορεί να μετατρέψει τον αρνητισμό σε ριζοσπαστισμό. Και φυσικά το Χόλυγουντ -και μάλιστα το μέηνστρημ κομμάτι του- απολαμβάνει μερικές στιγμές «ριζοσπαστισμού», παρόμοιο με αυτόν που απολαμβάνουν οι δημοκρατικοί συγκρινόμενοι με τους ρεπουμπλικάνους.

«Καταγγελία του καπιταλισμού η ταινία και ο ίδιος ο χαρακτήρας του Joker» λένε σύσσωμοι οι «ψαγμένοι»… Μόνο που τόσα χρόνια – πάνω από 4 αιώνες και λίγο είπα  – που κυριαρχεί ο καπιταλισμός, καμιά ηθικολογική καταγγελία δεν τον γκρέμισε ή δεν τον νίκησε. Ούτε φυσικά κανένας μηδενισμός και κανένας ατομικισμός, αφού αυτά βγαίνουν μέσα από τα ίδια του τα σπλάχνα, είναι η ουσία του.

Χρόνια τώρα –δεκαετίες ολόκληρες– δεν μάθαμε ότι αν αντιμετωπίζεις τον καπιταλισμό ως γενικότητα, επιλέγεις στην πραγματικότητα να τον «πολεμάς» ενισχύοντας τον; Με ατομικιστικές λογικές, με αφηρημένες βεβαιότητες που στην γωνιά τις περιμένουν οι επιτήδειοι, για να τις αφομοιώσουν και να τις στρέψουν εναντίον σου. Αιώνες τώρα, το σύστημα αυτό ζει από την κλοπή ό,τι πιο ζωντανού υπάρχει και το μετατρέπει σε ζόμπι. Με τέτοιες ιστοριούλες θα μασήσει τώρα;

Ο καπιταλισμός αγαπάει αυτές τις αφηρημένες, παγκόσμιου χαρακτήρα καταγγελίες, γιατί εκτονώνουν, απολύτως ανώδυνα, τα συσσωρευμένα αρνητικά συναισθήματα του κόσμου. Γιατί αν δεν ανατρέπεται στην πράξη, με οργάνωση και σχέδιο, στην κάθε ξεχωριστή έκφανσή του (εθνική ή τοπική), εκεί που αναπτύσσει τα άναρχα σχέδιά του, επί τόπου δηλαδή, δεν έχει να φοβάται τίποτα.

Αν ο Κάρολος προσπάθησε να αναπτύξει μια θεωρία που άλλαζε την ανάγνωση –άρα και την αλλαγή- του κόσμου τούτου με όρους μη αντεστραμμένους, η εμμονή στο να βλέπουμε τον κόσμο «έχοντας το κεφάλι κάτω και τα πόδια επάνω» -ανάποδα δηλαδή- είναι μια ακόμα κατάκτηση του σύγχρονου καπιταλισμού, που παγκοσμιοποιημένος τώρα πια, μας καλεί μέσα στο αχανές γήπεδό του, για να καταφέρει μια ακόμα νίκη.

Αυτήν τη λογική εμπεριέχει η πάνδημη και με ψευτοπροοδευτικό πρόσημο ανάγνωση της νέας εκδοχής της ιστορίας του χάρτινου ήρωα: «Κορόιδα…. Η μόνη ελπίδα, που έχετε από τις «αυθόρμητες» εξεγέρσεις σας, και αφού έχετε σκοτώσει και κάνα καπιταλιστή που βρέθηκε στον δρόμο σας, είναι να καταλήξετε σε κάποιο ψυχιατρείο, μονάχοι, απελπισμένοι και καταδικασμένοι σε πρακτικές που ήδη είναι αφομοιωμένες από το σύστημα. Ακόμα κι όταν δραπετεύετε από τα ψυχιατρεία, το κάνετε για να επιστρέψετε πάλι πίσω». Πάντα (και μόνο) ο Batman θα βάζει τα πράγματα σε τάξη!

Παράξενοι ήρωες φτιάχνονται τελευταία… Να ανησυχείτε γι αυτό…

Υ.Γ.: Αν ο Joker είναι καταγγελία του συστήματος, τα «Σταφύλια της Οργής», λόγου χάρη, τι ήταν;

Ο Απόστολος Αρβανιτάκης είναι μέλος της Τ.Ο. ΕΠΑΜ Θεσσαλονίκης