Σταματήστε την παράνομη αποσχιστική δράση του Ερντογάν στο κατεχόμενο στρατιωτικά έδαφος της Κύπρου

της Δρ. Κέρης Π. Μαυρομμάτη

Ο Ερντογάν είχε προαναγγείλει, παραμονές των  επιθετικών ενεργειών της εισβολής και της κατοχής του βόρειου τμήματος του ενιαίου εδάφους του διεθνώς αναγνωρισμένου από το 1960 ανεξάρτητου κράτους  της Κύπρου, επίσκεψη στην παράνομη σχισματική οντότητα  της «ΤΔΒΚ», χωρίς να  δηλώνει τους λόγους της επίσκεψης του και χωρίς καμία κυπριακή Αρχή να του ζητά, ασκώντας την κυριαρχική αρμοδιότητα ελέγχου, να εξηγήσει το λόγο της εισόδου του σε τμήμα του κυπριακού εδάφους.

Όμως σε κάθε περίπτωση, αυτή η «επίσκεψη» συνιστά βάσιμα μια ακόμη απαγορευμένη από το Συμβούλιο Ασφαλείας αποσχιστική δράση του ΕΡΝΤΟΓΑΝ στο στρατιωτικά κατεχόμενο βόρειο τμήμα του εδάφους της  Κύπρου, που η τουρκοκυπριακή Διοίκηση κατοχής, αυτοανακηρυγμένη σε κράτος, καταδικάσθηκε από  τις Αποφάσεις 541/1983 και 550/1984 του ΣΑ/ΟΗΕ .

Επίσης συνιστά παραβίαση της Συνθήκης των Αθηνών περί  προσχώρησης των 10 νέων κρατών-μελών στην  ΕΕ, μεταξύ των οποίων και της Κυπριακής Δημοκρατίας, που η ΕΕ αναγνωρίζει ως μέλος της ΕΕ με το σύνολο του εδάφους του νησιού υπό μία κυβέρνηση, όπως προβλέπεται από το άρθρο 1 της Συνθήκης ανεξαρτησίας της Κύπρου 1960, εφαρμόζοντας υποχρεωτικά τις πιο πάνω Αποφάσεις. Σύμφωνα δε με το άρθρο 3 του  Κανονισμού  2913/92, το υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση κατεχόμενο βόρειο τμήμα της Κύπρου αποτελεί τμήμα του εδάφους της κυπριακής δημοκρατίας συνδεδεμένο τελωνειακά με την ΕΕ.

Είναι γεγονός ότι το Πρωτόκολλο αρ. 10 ανέστειλε την εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου, δηλαδή την  ελευθερία εγκατάστασης, ελευθερία παροχής υπηρεσιών, ελευθερία κυκλοφορίας αγαθών και προσώπων,  στο στρατιωτικά  κατεχόμενο βόρειο τμήμα, διότι η κυπριακή  δημοκρατία δεν μπορεί, λόγω της κατοχής, να ασκήσει  τη διεθνή υποχρέωση του αποτελεσματικού έλεγχου σε αυτό το τμήμα του εδάφους της. Όμως αυτό το Πρωτόκολλο  συνδέεται άμεσα με την απόφαση 550/1984 ΣΑ/ΟΗΕ για την συνέχεια της κυπριακής κυριαρχίας και άσκησης κυριαρχικού δικαιώματος ελέγχου στα ενιαία κυπριακά σύνορα  – σημεία εισόδου εξόδου κυπριακού εδάφους, λιμάνια και αεροδρόμια.

Η Τουρκία  αναγνωρίζει και υποβοηθεί με κάθε τρόπο και με πράξεις την αποσχιστική οντότητα της «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βορείου Κύπρου», παραβιάζοντας τις πιο πάνω Πράξεις του Συμβουλίου Ασφαλείας /Ηνωμένων Εθνών, που αποτελούν μέτρα προστασίας της ειρήνης στην περιοχή από την τουρκική απειλή. Η Τουρκία, ως κράτος-μέλος του ΟΗΕ, έχει διεθνή υποχρέωση να συμμορφώνεται με αυτές τις αποφάσεις, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 39-40 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.

1. Ειδικότερα οι Αποφάσεις 541/1983 και 550/1984 του ΣΑ/ΟΗΕ καταδίκασαν την ανακήρυξη της τουρκοκυπριακής Διοίκησης του κατεχόμενου βόρειου τμήματος του κυπριακού εδάφους σε κράτος της «ΤΔΒΚ».

Ειδικά η Απόφαση 550/1984 ΣΑ/ΗΕ, επιβεβαίωσε ότι είναι παράνομη και άκυρη η δημιουργία ενός ανεξαρτήτου κράτους στο κατεχόμενο τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας  και «καλεί όλα τα κράτη να μην αναγνωρίσουν το προωθούμενο κράτος της ‘ΤΔΒΚ’ με πράξεις αποσχιστικές» και να μη διευκολύνουν (‘not  to facilitate’) ή με κάθε τρόπο να μη βοηθήσουν (‘or in any way assist’) την προηγούμενη σχισματική οντότητα (‘secessionist entity’). Σύμφωνα δε με την  Απόφαση της Γ.Σ. ΗΕ 37/253 της 13-5-1983, η Κύπρος δεν έχει χάσει την κυριαρχία του βόρειου τμήματος του κατεχόμενου  στρατιωτικά εδάφους της.

Η Τουρκία και ο Πρόεδρος της Ερντογάν, ως κρατικό όργανο και εκφραστής της τουρκικής κρατικής πολιτικής, συνεχώς ενεργεί με κάθε τρόπο για την δημιουργία – αναγνώριση ενός  νέου  κράτους της «ΤΔΒΚ», με την απόσχιση από το αναγνωρισμένο διεθνώς από το 1960 ανεξάρτητο ενιαίο κράτος της Κύπρου. Ενισχύει με κάθε τρόπο την εδαφική μεταβολή σε ορισμένη έκταση του εδάφους της Κύπρου, την μεταβολή των εδαφικών ορίων της  κυπριακής  κρατικής κυριαρχίας και δικαιοδοσίας στις θαλάσσιες ζώνες της κυπριακής ΑΟΖ –κυπριακής υφαλοκρηπίδας καθώς και την αντικατάσταση των κρατικών κυπριακών αρμοδιοτήτων.

Η Τουρκία αναγνωρίζει μόνο την ύπαρξη Κυπριακής Διοίκησης και δεν αναγνωρίζει την ανακήρυξη, το 1960, της ανεξάρτητης κυπριακής δημοκρατίας, όπως παραδείγματος χάριν  περιλαμβάνουν οι σχετικές τουρκικές NAVTEX. Η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την άσκηση αποκλειστικών αρμοδιοτήτων του ενιαίου κυπριακού παράκτιου κράτους, όπως η διαχείριση – εκμετάλλευση φυσικών πόρων των υπό τη δικαιοδοσία του θαλασσίων ζωνών και την άσκηση αρμοδιότητας αποτελεσματικού ελέγχου  για την αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης στο ενιαίο κυπριακό έδαφος .

Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει αιγιαλίτιδα ζώνη 12νμ, συνορεύουσα ζώνη 24νμ και ΑΟΖ 200νμ και στο βόρειο κατεχόμενο έδαφος. Έτσι το κυπριακό μικρό σκάφος της λιμενικής και ναυτικής αστυνομίας της Κύπρου, με πλήρωμα τριών ατόμων, ασκούσε νόμιμα κρατικό κυριαρχικό δικαίωμα καταπολέμησης της παράνομης μετανάστευσης καθώς βρισκόταν σε περιπολία 11 ναυτικά μίλια ανοικτά της Τηλλυρίας.

Όμως η Τουρκία, αρνούμενη την αποκλειστική κυπριακή αρμοδιότητα ελέγχου μέσα στην αιγιαλίτιδα ζώνη της, καταδίωξε με ακταιωρό της το κυπριακό κρατικό πλοίο και άνοιξε πυρ με σκοπό να αναγκάσει το μικρό σκάφος της λιμενικής και ναυτικής αστυνομίας της Κύπρου να αποχωρήσει . Δηλαδή έλαβε χώρα παράνομη επιθετική ενέργεια ξένης επιτιθέμενης κρατικής δύναμης σε κυπριακό έδαφος- προσβολή κρατικής κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητας, διότι η αιγιαλίτιδα ζώνη είναι έδαφος κάθε παράκτιου κράτους κατά το δίκαιο της θάλασσας.

Η Τουρκία έχει συνάψει το 2011 με τη σχισματική οντότητα της «ΤΔΒΚ», συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών για να ενισχύσει την δημιουργία νέου κράτους στο κατεχόμενο κυπριακό έδαφος, ενώ η Ελλάδα αρνείται μέχρι σήμερα να συνάψει συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών με την Κυπριακή Δημοκρατία! Επίσης η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την άσκηση κυριαρχίας και αποτελεσματικού ελέγχου στον κυπριακό εθνικό και διεθνή εναέριο χώρο της στρατιωτικά κατεχόμενης βόρειας Κύπρου.

Η Τουρκία είχε -πριν  από τη δημιουργία της αποσχιστικής οντότητας της «ΤΔΒΚ»- δημιουργήσει συμβουλευτικό κέντρο εναερίου κυκλοφορίας του ERCAN και  δύο αεροδρόμια στο βόρειο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου, το αεροδρόμιο Τύμπου για τα πολιτικά αεροσκάφη και το αεροδρόμιο στο Λευκόνοικο για τα στρατιωτικά αεροσκάφη. Όμως ο διεθνής οργανισμός  ΙCAO ουδέποτε αναγνώρισε την παράνομη κατάσταση της κατοχής της Βόρειας Κύπρου μετά το 1974 διακηρύσσοντας ότι η κυπριακή δημοκρατία διατηρεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα επί του υπερκείμενου του κυπριακού εδάφους εναερίου χώρου.

Οι τουρκικές αυτές ενέργειες αποδοκιμάσθηκαν από τον Πρόεδρο του Συμβουλίου του ΙCAO. Επίσης αρνήθηκε οιαδήποτε μορφή νομιμοποίησης στο συμβουλευτικό κέντρο εναερίου κυκλοφορίας του  ERCAN στο βόρειο κατεχόμενο κυπριακό έδαφος. Έδωσε δε οδηγίες στη  Διεθνή Ένωση Πιλότων και στη  Διεθνή Ένωση  Αεροπορικών Μεταφορών, αφενός οι πιλότοι να  μη λαμβάνουν υπόψη τις ελεγκτικές παρεμβολές του ERCAN, αφετέρου οι αεροπορικές εταιρείες να μην εκτελούν αεροπορικές συνδέσεις με αεροδρόμια υπό τουρκοκυπριακό έλεγχο του βόρειου κατεχόμενου τμήματος της Κύπρου. Η διατήρηση δε της διεθνούς δικαιοδοσίας της κυπριακής δημοκρατίας στην περιοχή NICOSIA FIR,   επιβεβαιώθηκε από την αναθεωρημένη Σύμβαση EUROCONTROL της 27.6.1997, η οποία στο Παράρτημα ΙΙ περιλαμβάνει το FIR των κρατών μελών, μεταξύ των οποίων και του κυπριακού κράτους, όπως είχαν οριοθετηθεί με τις  περιοχικές συμφωνίες αεροναυτιλίας της τρίτης και τέταρτης συνδιάσκεψης Αεροναυτιιλίας Ευρώπης 1952 και 1958.

Επιπρόσθετα  ο  Κανονισμός της ΕΕ  για τον ενιαίο ευρωπαικό ουρανό  και ο Κανονισμός για την  οργάνωση  και τη χρήση του εναερίου χώρου  προβλέπει στις διατάξεις του  άρθου  3 παρ.4 ότι τα κράτη μέλη θα διατηρήσουν τις ευθύνες τους έναντι του  ΙCAO  εντός των περιοχών  πληροφόρησης πτήσεων FIR υπό την δικαιοδοσία  τους.^[1]

Τα κράτη μέλη της ΕΕ, μεταξύ των οποίων και η Κύπρος, ασκούν δημόσια εξουσία όταν ελέγχουν την εναέρια κυκλοφορία στο πλαίσιο της κυριαρχίας που τους αναγνωρίζει η Σύμβαση του Σικάγου. Συνεπώς οι αρμοδιότητες εναερίου κυκλοφορίας με χαρακτήρα δημόσιας λειτουργίας, παροχή αδειών πρόσβασης σε ορισμένες αεροπορικές γραμμές,  που ασκεί η  αρμόδια εθνική αρχή της Κύπρου ως ανεξάρτητο-κυρίαρχο κράτος μέλος, είναι ανεκχώρητες  στην Ευρωπαϊκή  Επιτροπή και δεν είναι δυνατή η υποκατάσταση τους από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και όργανα διεθνών οργανισμών , σύμφωνα με τις Αποφάσεις 541/83, 550/83, τα άρθρα 10,11,13,68 της Σύμβασης του Σικάγου, τη Σύμβαση Προσχώρησης της Κύπρου, το Πρωτόκολλο αρ. 10, τις αρχές διεθνούς δικαίου, που έχουν γίνει αποδεκτές από  το κοινοτικό συμβατικό δίκαιο και την κοινοτική νομολογία. Είναι δε αδύνατη  η επίκληση του Κανονισμού 866/2004^[2] της Πράσινης Γραμμής ή άλλη οποιαδήποτε νομική κατασκευή για την παραγνώριση κυπριακών κυριαρχικών δικαιωμάτων ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας.

Είναι γεγονός ότι η ΕΕ, αναγνωρίζοντας την κατάσταση κατοχής στο βόρειο τμήμα, θέσπισε τον πιο πάνω Κανονισμό για την ελευθέρα κίνηση των κοινοτικών υπηκόων μέσω της Πράσινης Γραμμής χωρίς να παραγνωρίζει το κυριαρχικό δικαίωμα ελέγχου των διακινουμένων μέσω αυτής της  Πράσινης γραμμήςς για λόγους καταπολέμησης παράνομης  μετανάστευσης  και προστασίας  δημόσιας  ασφάλειας, καθώς και για τη χρησιμοποίηση του αεροδρομίου Τυμπού στο βόρειο κατεχόμενο τμήμα της κυπριακής δημοκρατίας για την επίτευξη των σκοπών της Συνθήκης. Είναι αξιοσημείωτο ότι η ΕΕ ενδιαφέρεται κυρίως για την εξυπηρέτηση αυτών των σκοπών!

Όμως εάν η ΕΕ θελήσει να νομιμοποιήσει αυτό το αεροδρόμιο, επικαλούμενη το άρθρο 5 Συνθήκης ΕΕ σχετικά με τα όρια κοινοτικής δράσης για τους σκοπούς της Συνθήκης και παράλληλη διεύρυνση των προβλέψεων του Κανονισμού 866/2004, αυτή η θέλησή της είναι αντίθετη με το άρθρο 10 της Συνθήκης της ΕΕ που επιτάσσει την εφαρμογή της γενικής αρχής της καλής πίστης, που εκφράζεται με την κοινοτική αρχή της έντιμης και ειλικρινούς συνεργασίας των  κοινοτικών οργάνων με τα κράτη-μέλη και επιβεβαιώθηκε με την κοινοτική νομολογία.^[3]

Άλλωστε οιαδήποτε παραγνώριση από τα κοινοτικά όργανα, κατά τον Κανονισμό 866/2004 με σκοπό την διεύρυνση κοινοτικών αρμοδιοτήτων, την εκχώρηση ανεκχώρητων κυριαρχικών αρμοδιοτήτων ελέγχου της Κυπριακής δημοκρατίας, συνιστά παραβίαση του  άρθρου 230 της Συνθήκης ΕΚ.

Αυτός ο Κανονισμός 866/2004, που είναι μεταγενέστερος της Πράξης Προσχώρησης της Κύπρου και του σχετικού Πρωτοκόλου αρ 10, μπορεί μόνον να τις συμπληρώσει, διότι οι τελευταίες  συνιστούν πρωτογενές δίκαιο και δεν μπορεί να παραβιάσει το περιεχόμενό τους. Τα κοινοτικά όργανα οφείλουν να σεβαστούν τις συμφωνημένες διεθνείς συνθήκες κατά την αρχή της καλής πίστης^[4], την αρχή θεσμικής αυτόν κ-μ, την αρχή της δοτής αρμοδιότητας ελέγχου της Επιτροπής σε τμήμα της εδαφικής επικράτειας κρατών-μελών κατ’ άρθρο 5 εδ. α Συνθ. ΕΚ.

Σε κάθε περίπτωση  τα κοινοτικά όργανα έχουν υποχρέωση  να σεβασθούν τις  δεσμευτικές για την ΕΕ αποφάσεις 541/1983 και 550/1984 ΣΑ/ΗΕ  και γενικά το διεθνές δίκαιο,  κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους, όπως έχει αποφανθεί και το ΔΕΚ.^[5] Συνεπώς  τα όργανα της ΕΕ, τα κράτη-μέλη της και η Τουρκία, απαγορεύεται να παρέχουν οιανδήποτε συνδρομή ή βοήθεια με οποιαδήποτε μορφή ή οποιονδήποτε τρόπο στην αποσχιστική οντότητα της «ΤΔΒΚ».

Οι δε από 16-7-2021 δηλώσεις της εκπρόσωπου της Κομισιόν, αρμόδιας για θέματα Εξωτερικών Υποθέσεων, Ναμπίλα Μασράλι, ότι «κάθε ενέργεια βίας από οποιονδήποτε παράγοντα στην Μεσόγειο είναι λυπηρή. Η  ΕΕ έχει στρατηγικό ενδιαφέρον για σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και στην ανάπτυξη μιας σχέσης συνεργασίας και αμοιβαίας επωφελούς σχέσης με την Τουρκίας. Από την Τουρκία αναμένεται ξεκάθαρη δέσμευση για σχέσεις καλής γειτονίας και εξομάλυνση της σχέσης με την Δημοκρατία της Κύπρου», ουδόλως δείχνουν σεβασμό  της εθνικής κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπρου σύμφωνα με το διεθνές και το κοινοτικό δίκαιο, λαμβάνοντας υπόψη όσα παραπάνω αναλύσαμε .

Το αφήγημα ότι η ΕΕ θα υπερασπίσει την ενιαία εδαφική κυριαρχία- εδαφική ακεραιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας από τις επιθετικές και αποσχιστικές ενέργειες της Τουρκίας, αποδεικνύεται πρόδηλα αβάσιμο.  Η ΕΕ ενδιαφέρεται μόνο για τα συμφέροντα της στην Α. Μεσόγειο, για την ανάπτυξη επωφελούς σχέσης με τη επιτιθέμενη Τουρκία, από την οποία αναμένει δέσμευση καλής γειτονίας και εξομάλυνση της σχέσης με τη Κυπριακή Δημοκρατία χωρίς καμία αναφορά στις παραπάνω δεσμευτικές Αποφάσεις του ΣΑ/ΟΗΕ.

2. Άσκηση κρατικής κυριαρχίας από την Κυπριακή Δημοκρατία και στο κατεχόμενο στρατιωτικά έδαφος της.

Σύμφωνα με όσα πιο πάνω αναφέραμε, η Κυπριακή  Δημοκρατία είχε υποχρέωση να προβεί σε αναστολή λειτουργίας των αεροδρομίων στο βόρειο τμήμα της Κύπρου με κοινοποίηση της σχετικής πράξης στο Συμβούλιο του ΙCAO και του EUROCONTROL, με επίκληση κατάστασης εθνικής κρίσης κατά το άρθρο 89 Σικάγου και 9 παρ 3 Σύμβασης EUROCONTROL της 27.6.1997. Η Κύπρος έχει υποχρέωση άσκησης αποκλειστικής  αρμοδιότητας  σε όλο το έδαφός της κατά το διεθνές δίκαιο και  το ευρωπαϊκό  δίκαιο. Έχει διεθνή υποχρέωση άσκησης αποτελεσματικού ελέγχου στην είσοδο και έξοδο από το κυπριακό έδαφος του ηπειρωτικού-εναέριου και υδάτινου εθνικού χώρου της.

Η Κύπρος  έ χει ήδη αναστείλει με σχετική νομοθετική πράξη τις διεθνείς ναυτιλιακές στο βόρειο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου, στο οποίο δεν ασκεί τη διεθνή υποχρέωσή της και το κυριαρχικό δικαίωμα του αποτελεσματικού ελέγχου σε ολόκληρο το κρατικό έδαφος .

Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει νόμιμο δικαίωμα να μην επιτρέψει να προσγειωθεί αεροπλάνο του Ερντογάν, διότι η επίσκεψη Ερντογάν στο κατεχόμενο στρατιωτικά βόρειο τμήμα του εδάφους της Κύπρου, συνιστά αποσχιστική ενέργεια-παράνομη ενέργεια, που απαγορεύει η Απόφαση 550/1984 και γενικά το διεθνές δίκαιο. Το  τουρκικό αεροσκάφος του Ερντογάν κατά την υπερπτήση από/προς ANKARA FIR-NICOSIA FIR, ακολουθεί τις Οδηγίες που έχουν δημοσιευθεί από Κυπριακό ΑΙΡ. Με βάση αυτές τις οδηγίες, ζητείται από τα αεροσκάφη να επικοινωνούν με το Κυπριακό  Ελέγχου Περιοχής Λευκωσίας 10 λεπτά πριν από την είσοδό τους στην περιοχή του NICOSIA FIR όταν προέρχεται από τη περιοχή του ANKARA FIR.

Η Κυπριακή δημοκρατία έχει διεθνή υποχρέωση να καταγγείλει την Τουρκία στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για την επιθετική ενέργεια της τουρκικής ακταιωρού κατά του κυπριακού λιμενικού σκάφους, διότι παραβιάζει τις Αποφάσεις 541/1983 και 55ο/1984 προσβάλλοντας την κυπριακή εδαφική ακεραιότητα και την ειρήνη στη περιοχή της Μεσογείου.

Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει υποχρέωση να καταγγείλει  στην ΕΕ (ι) την αποσχιστική επίσκεψη Ερντογάν κατά παραβίαση της Συνθήκης των Αθηνών, των κοινοτικών κανόνων και αρχών της Συνθήκης ΕΕ και της νομολογίας του ΔΕΚ (ιι), την προσβολή της εδαφικής κυριαρχίας καθώς και της άσκησης δικαιοδοσίας ελέγχου στις θαλάσσιας ζώνες της.

[1] Kανονισμοί   550/2004/ΕΚ  και 551/2004/ΕΚ  του Ευρ.Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου  της 10^ης Μαρτίου 2004, που ισχύουν από το 2005.

[2]  Βλ. Κανονισμός 866/2004/ΕΚ του Συμβουλίου της 29.4.2004 για το καθεστώς βάσει του άρθρου 2 του Πρωτοκόλου αρ.10 της Πράξης Προσχώρησης,

OJ L206/51,9.6.2004

[3] Βλ. Α. Γιόκαρης, Διεθνές Δίκαιο Εναερίου Χώρου , 2013, σ. 75 και 77

[4] Βλ. αρθρο 26 συμβ βιεννης 1969

[5] Βλ. Απόφαση ΔΕΚ στην υπόθεση C 286 /1990, Συλλογή 1992-Ι-6019,Παράγρ. 9.

Η Δρ. Κέρη Μαυρομμάτη είναι Δρ. Διεθνούς Δικαίου, Δικηγόρος και Επικεφαλής τομέα Διεθνούς Πολιτικής και Άμυνας του ΕΠΑΜ.